پرنده ‏نگری؛ گامی محکم برای تحکیم جایگاه گردشگری در کاشمر و ترشیز

این گونه از کلاغ‏ها که به عنوان کامل‏ترین پرندگان شناخته می‏شود گونه‌ای بومی و آندمیک در ایران است. نوشتیم که؛« هر ساله بسیاری از عکاسان و علاقه‌مندان حیات وحش به عرصه‎های طبیعی بردسکن می‎روند تا از نزدیک این رفتار عضو کوچک جثه خانواده کلاغ‎ها را شاهد باشند». این عاشقان به پرنده را پرنده‏نگرها نام نهاده‏اند. پرنده‏نگرها گردشگرانی هستند که به عشق دیدن و رصد و عکاسی و مطالعه پرندگان از این سوی به آن سوی می‏روند.

در میان اینان ایرانی و خارجی دیده می‏شود. حیات وحش کاشمر و ترشیز از این منظر می‏تواند بستری برای جذب گردشگران علاقه‏مند به زنده‏گیری پرنده‏ها و رهاسازی دوباره آنها بعد از تصویربرداری و مطالعه است. این قبیل گردشگران علاقه‏مند به طبیعت و اکوسیستم‏های مختلف هستند. پرنده‏نگری  شاخه‏ای رو به رشد از بوم‏گردی و امورتوریسم محسوب می‏شود. این شاخه به عنوان یکی از محبوبترین انواع  گردشگری با هدف خاص، شبیه حل معماهای پلیسی است. معمولاً قشر تحصیلکرده جامعه به این نوع خاص از گردشگری علاقه نشان می‏دهند.

 بر خلاف دیگر شاخه‏های طبیعت‏گردی مانند کوهنوردی، افرادی با توانایی‏های کمتر ِ فیزیکی و بدنی  نیز می‏توانند به سادگی در برنامه‏های پرنده‏نگری شرکت کرده و جریان زندگی در طبیعت را از نزدیک لمس کنند. تماشای پرندگان و گوش دادن به آواز و هیاهوی زندگی‏شان، عکاسی و ثبت آن همه زیبایی و تلاش برای شناسایی صحیح گونه پرندگانی که می‏بینید، این گردشگری علمی و تفریحی اگر یکبار اتفاق بیافتد، آدمی را مدام به تکرار خویش فرا می‏خواند.

پرنده‏نگری تمام معیارهای یک برنامه طبیعت‏گردی و گردشگری لذت بخش را در خود دارد. از منظر زیبا شناختی، پرندگان همیشه مورد توجه هنرمندان هستند. آوازشان مسحور کننده است. رفتارها و غرایز پرندگان نظیر، غریزه مسیریابی، حیرت‏انگیز است. پرنده‏نگری به تجهیزات زیادی نیاز ندارد و گونه‏ای نسبتاً کم خرج از طبیعت‏گردی است. برای شروع یک فعالیت آماتوری در این زمینه تمام چیزی که به آن نیاز است یک بَلَد راه و یک راهنمای خوب و یک دوربین چشمی است. شرکت در برنامه‏های پرنده‏نگری حسی شبیه به رفتن به شکار دارد.

در پرنده‏نگری هیچ گونه آسیبی به پرندگان نمی‏رسد، به همین خاطر کم آسیب‏ترین نوع گردشگری است. پرنده‏نگری بهترین انتخاب برای رها شدن از هیاهوی زندگی شهری و آرام گرفتن در طبیعت و لمس رمز و راز آن از نزدیک است و می‏تواند در شکل تورهای خاص یا برنامه‏های سفر به همراه دوستان و اعضای خانواده برگزار شود. گونه‏های متنوعی از پرندگان در کاشمر و ترشیز وجود دارند، پرنده‏نگری حس کنجکاوی را در انسان بر می‏انگیزد. برخی رفتارهای پرندگان آنقدر جالب، متفاوت و خاص هستند که ذهن را برای یافتن پاسخ به چرایی آنها به تکاپو وا می‏دارد.

بازدید از مناطق طبیعی، آموختن درباره طبیعت و تنفس هوای پاک در پرنده‏نگری اتفاق می‏افتد. این امر در انسان به ایجاد احساسات مثبت و افزایش اعتماد به نفس می‏انجامد. پرنده‏نگری مهارتی است که درست مانند سایر مهارت‏ها می‏توان به آن دست یافت. منابع ارزشمندی مانند کتاب‏ها، فایل‏های صوتی و تصویری آموزشی و نرم افزارهای بسیار مفیدی در این زمینه وجود دارد؛ اما هیچکدام نمی‏تواند به اندازه تجربه عملی در بهبود مهارت پرنده‏نگری مفید باشد. خوشبختانه اخیراً علاقه رو به رشدی نسبت به برگزاری و شرکت در برنامه‏های طبیعت‏گردی با هدف خاص (مانند پرنده‏نگری) در کشورمان ایجاد شده است.

اما با این وجود سهم ایران از درآمد میلیاردها دلاری این نوع گردشگری تقریباً صفر است و این در حالی است که درآمد ایالات متحده از این صنعت در سال گذشته چیزی بالغ بر ۸۰ میلیارد دلار بوده است. بهترین زمان برای برگزاری برنامه‏های پرنده‏نگری در ایران و به تبع آن کاشمر و ترشیز، فصل بهار و پاییز است. نیمه اول فصل بهار و بویژه اردیبهشت ماه زمانی است که پرندگان شروع به جفت‏یابی، لانه‏سازی و مراقبت از جوجه‏ها می کنند و در نتیجه به وفور دیده می‏شوند. تقریباً هفتاد درصد گونه‏های شناخته شده در ایران پرندگان مهاجرند و فصل زادآوری در ایران نیستند.

در پاییز تعدادی بسیاری از آنان به قصد گذراندن فصل سرما راهی ایران می شوند. وجه تمایز و برتری پاییز نسبت به بهار، ورود پرندگان مهاجر و زمستان گذر و در نتیجه امکان مشاهده گونه‏های بیشتری از پرندگان است در ایران ۵۲۳ گونه پرنده وجود دارند. کاشمر و ترشیز به علت امتزاج کوه و کویر عرصه خوبی برای این آیتم گردشگری است. سه شهرستان ترشیز برای تبدیل شدن به یکی از مقصدهای مهم پرنده‏نگری برای گردشگران پتانسیل بسیار بالایی دارد. گویا فعالان این رشته مهم گردشگری خواهان نام‏گزاری اولین پنجشنبه هر آذر ماه به عنوان روز ملی پرنده‏‏نگری هستند.

 فرهنگ سازي در کاشمر و ترشیز در زمينه پرنده‏نگري و افزايش آگاهي‏هاي عمومي در زمينه محيط زيست و حفظ گونه‏هاي در معرض تهديد یک ضرورت است. در پرنده‏نگری اخلاقیاتی حاکم است که از آنها با عنوان "بایدها و نبایدهای پرنده‏نگری " یاد می کنند. رعایت این بایدها و نبایدها برای حفاظت از تنوع زیستی و در نهایت بقاء گونه بشر اهمیت بالایی دارند. مطابق این اخلاقیات نباید فصل زادآوری (بهار) به لانه پرندگان نزدیک شد. برخی پرندگان ممکن است در صورت عدم برهم خوردن امنیت، در فصل زادآوری بعدی به لانه قبلی خود بازگردند و آن را احیا کنند. همچنین برخی پرندگان در طی سال چندین بار جفت‏گیری می‏نمایند. توسعه بخش پرنده‏نگری علاوه بر مزایای فراوانی که می‌تواند برای صنعت گردشگری داشته باشد نقش مهمی نیز در آشنا ساختن سایرین با دنیای زیبا و لطف پرندگان دارد.

در خراسان رضوی قریب 327 گونه پرنده وجود دارد.کاش مشخص شود سهم کاشمر از این تعداد چه میزان است. کاش بحث پرنده‏نگری در منطقه مستندسازی شود. کاشمر و ترشیز نهادینه شود. کاش کاشمر و ترشیز نقشه راهی مبتنی بر حقایق داشت. مروری بر اخبار بیانگر تلاش عده‏ای سودجو برای زنده‏گیری انواع پرندگان هستند، کاش آمارهای مطروحه در حوزه محیط زیست در ادوار مختلف مبتنی بر حقایق و واقعیات تنظیم شود. کاش همتی معطوف توجه به فون جانوری و فلور گیاهی کاشمر شود. کاش آیتم گردشگری توسط فرمانداران سه شهرستان ترشیز بزرگ جدی گرفته شود. کاش شاهد شهرت کوه و کویر کاشمر در این حوزه باشیم.