مهندس سید احسان حسینی نجاتی
هميشه آيينهايى وجود دارند كه فكر مىكنيم بايد آنها را براى فرزندانمان حفظ كنيم، زيرا باعث مىشوند حس كنيم به يك سرزمين و سنت تعلق داريم. اما تحولات پر شتاب جهانى همچون جهانى سازى، شهرنشينى و تاثيرات رسانهاى منجر به شبيه شدن رفتارها و سبك زندگى، نابودى تنوعات فرهنگى و حتى گرايش به تجارى كردن فرهنگ در ميان اقوام و گروههاى اجتماعى شده است. بازىها و ورزشهاى بومی و محلی و به تعبیری سنتى از جمله رفتارهاى بشرى است كه قابليت بسيارى براى ايجاد ارتباط و گفتگو داشته و بسيارى اوقات به عنوان وسيلهاى براى رفع كدورتها و يا ايجاد تعامل ميان افراد و جوامع به كار رفته است.
صاحبنظران معتقدند؛ هر ملت ريشهدار در تاريخ به مدد بهره مندى از عناصر هويت بخش فرهنگى و تاريخى خويش حماسهايى ديرپا و ماندگار را در تاريخ رقم مىزند. اين حماسه خوانشى از ابعاد متكثر هويتى، فرهنگى، اجتماعى و هنرى است. از اين رهگذر آرايهها و نگارههاى فرهنگى مانا و پايدارى چون؛ معمارى، نقاشى، ادبيات، موسيقى، آداب رسوم و دهها مؤلفه ديگر، هويت اصيل و حيات بخش فرهنگ هر ملت را در گذرگاه صعبناك تاريخ رهنمون مىسازد. در اين ميان يكى از عناصر ماندگار و كهن هر ملتى كه ارتباط وثيق و ناگسستنى با ذائقه فرهنگى دارد؛ بازيها و سرگرمىهاى محلی، بومى و ملى است كه در بطن تاريخ هر ملتى مجال ظهور مىيابد.
سويههاى لطيفتر ادبيات، هنر، آداب و رسوم و ساير شقوق حوزه شوق انگيز فرهنگ در كالبد بازىهاى محلی، بومى و ملى خود را آراسته مىگرداند. ايران زمين عزیز به واسطه تاريخ اصيل خويش نقش به سزايى در ظهور و پيدايش بازىهاى ريشهدار بومى در جهان دارد. به تعبیر کارشناسان؛ اين بازيها كه از آبشخور فرهنگى اين مرز و بوم سيراب شدهاند، ارتباطى درهم تنيده با لايههاى بومى و قومى سرزمين مينونشان ايران دارد. تنوع اقليمى و زيستى بىنظير ايران در بستر تاريخ فضاى مناسبى را براى ظهور انواع بازيهاى مختلف فراهم آورده است. در خرده فرهنگهای مختلف شاهد تنوع جذاب این بازیهای محلی هستیم.
نكته حائز اهميت در اين ميان پيوند ميان جسم خاكى با روح افلاكى در تكوين بازىهاى ايرانى است كه خود موقعيتى ممتاز را در مقايسه با بازيها و تفريحات ساير كشورها به وجود آورده است. بازىهاى مناطق مختلف ايران ملهم از اسطورههاى كهن، آداب و رسوم بومى، ادبيات، وصف حماسهها و تجلى وحدت روح و جسم در كالبد مادى انسانى است. اين بازىها به تبلور روح جوانمردى، پاسداشت اخلاق و برجسته نمودن فضايل انسانى توجهاى بايسته دارد. در این بازیها شاهد تبلور روح همکاری و همیاری هستیم. میتوان بازیهای محلی را نمونه ناب فرهنگ یاریگری در ایران اسلامی دانست.
اميد است نوجوانان و جوانان اين مرز و بوم كه ناگزير از حصار تنگ بازيهاى عصر مدرن با دهها اثرمخربگونه، دهشتآور، خشونتبار، فطرتستيز و خردگريز رو به رو هستند، به مدد بازگشت به تفريحات و بازىهاى جذاب، روحافزا، جوانمردانه، خردمحور و چالاكگونه بومى و ملى، آرامش روحى خويش را احياء و بازيابى كنند. اميد است با افزايش و گسترش انواع جديد بازيها به خصوص بازیهای رایانهای مبتنی بر فرهنگ غرب، نسبت به ورزشها و بازىهاى بومی و محلی، غافل نمانيم. بد نیست بدانید؛ در لغتنامه يونسكو، ورزشها و بازىهاى سنتى اجزاى يكپارچه فرهنگ و بخشى از ميراث فرهنگى مىباشند.
تاريخ نشان داده كه اين ورزشها و بازىهای بومی و محلی در ايجاد اساس فرهنگى جامعه انسانى نقش داشتهاند. باید به حفظ و ترويج ورزشها و بازىهای بومی و محلی به منظور پيشبرد روحيه اجتماعى، نزديك كردن انسانها به يكديگر و ايجاد حس افتخار در ريشههاى فرهنگى شهرستان و استان و کشورمان متعهد باشیم. هدف كلى از ترويج اين ورزشها و بازىهای بومی و محلی، تقويت صلح، دوستى، تفاهم و احترام متقابل بين انسانها، به ويژه بين نسل جوان میباشد. ورزشها و بازىهای بومی و محلی از جمله کارهای کم هزینه، اما پربازده است که در ورای نقش بستن خاطرات گذشته باعث ایجاد یک روز مفرح در میان اعضا خانواده خواهد شد.
این روزها که ویروس کرونا در منزل ماندن را برایمان انتخاب کرده بهتر است به همراه بزرگان خانواده مروری بر این گنجینههای ارزشمند و رو به فراموشی داشته باشیم. ورزشها و بازىهای بومی و محلی به درستی سیستم ایمنی بدن را تقویت کرده و به گفته بسیاری از کارشناسان داشتن سیستم ایمنی قوی خطر ابتلا به ویروس کرونا را کاهش میدهد. یکی از این اسباب شادی و نشاط همین ورزشها و بازىهای بومی و محلی است، بازیهایی که علاوه بر آموزش فرهنگ بومی به کودکان باعث ایجاد یک روز مفرح و خاطرهانگیز خواهد شد. فراموشی ورزشها و بازىهای بومی و محلی ضربه به فرهنگ و تاریخ و تمدن ایران اسلامی است.
نباید به این حوزه مهم بیتوجه باشیم. در این میان شنیدن برخی از اخبار در هزارتوی دوران کرونا، اسباب خوشحالی است، برگزاری جشنواره بزرگ بازیهای محلی «دا» به صورت مجازی یکی از این خبرها بود. این جشنواره ویژه مادران و مادر بزرگهای روستایی بود. «دا» در نواحی لرنشین کشور به معنای مادر است. اشارتی به واژه داستان هم دارد. جمعی از بانوان شهرستان در این مسابقات حضور داشتند. این چهرههای فرهنگی شهرستان کلیپهای از آوسنهها، لالاییها و قصهگویی و بازیهای محلی را تهیه و به جشنواره مذکور فرستادند. این مسابقات در بین شهرستانهای استان با هدف سلامتی و نشاط اجتماعی در بین روستاییان برگزار شد.
هر شهرستان استان به فراخور علایق شرکتکنندگان یک تا سه کلیپ و در مجموع ۳۰۰ کلیپ را به جشنواره ارسال کرده بودند. سه نفر از مادران و مادربزرگهای روستاهای کاشمر در رشتههای خود به افتخار قهرمانی نائل و موفق به احراز رتبه اول شدند. خانمها؛ فاطمه کاشمری از روستای کسرینه بخش مرکزی، اعظم نیازی از روستای قوژد بخش مرکزی و فاطمه قانعی از روستای فروتقه بخش فرح دشت، در این جشنواره در سه بخش؛ آواها و لالایی محلی، حرکات آئینی و بخش قصهگویی برگزار شد، خوش درخشیدند. در پایان مجدد تاکید میکنم که؛ شنیدن خبر درخشش سه بانوی فعال در عرصه حفظ فرهنگ مردم، باعث مباهات است.
بر خود فرض میدانم مراتب سپاس و امتنان خود را به این بانوان افتخارآفرین، عرض کنم. این موفقیت مرهون همراهی عزیزان فعال در هیئات ورزشی روستایی و بازیهای بومی و محلی شهرستان و بخش مرکزی میباشد، به این بزرگواران نیز خسته نباشید، عرض میکنم. امید شاهد تداوم افتخارآفرینی بانوان فرهیخته دیارمان در مرحله ملی باشیم. امید شاهد کارهای پژوهشی و تحقیقاتی در باره این ورزشها و بازیها باشیم. امید بتوانیم امانتدارانی کوشا و پویا برای انتقال این ورزشها و بازیها به نسل فعلی و نسلهای آتی باشیم. امید بیشتر از پیش به فعالان این عرصه توجه کنیم. امید برای هر روستا یک کار مطالعاتی ویژه انجام شود و فرهنگ عامه هر منطقه شناسایی و مستندنگاری گردد.
نظرات
- هیچ نظری یافت نشد.
نظر خود را اضافه نمایید
ورود برای ارسال نظر
ارسال نظر به عنوان مهمان